Biểu đồ Tròn - Vì sao phải cân nhắc kỹ trước khi sử dụng

Khái niệm về biểu đồ tròn

Đây là dạng biểu đồ thường được dùng để vẽ các biểu đồ liên quan đến cơ cấu, tỷ lệ các thành phần trong một tổng thể chung hoặc cũng có thể vẽ biểu đồ tròn khi tỷ lệ % trong bảng số liệu cộng lại tròn 100.

Sử dụng biểu đồ tròn khi nào

Khi cần thể hiện:

Phần trăm cơ cấu

Tỷ trọng

Tỉ lệ phần trăm

Phần trăm quy mô

Phần trăm quy mô và cơ cấu

Thay đổi cơ cấu (%)

Chuyển dịch cơ cấu (%)

Thông thường thể hiện sự thay đổi cơ cấu gắn liền với bảng số liệu dạng tổng. Và các thành phần không quá phức tác, tỷ trọng không quá nhỏ.

Được sử dụng với số mốc (số lượng mốc thời gian/địa điểm) nhỏ hơn hoặc bằng 3. Lớn hơn 3 sẽ sử dụng biểu đồ miền.

Lời khuyên

Tuy nhiên cũng giống biểu đồ Miền, biểu đồ này thường rất khó tiếp cận. Ví dụ như hình 1 thể hiện thị phần của 4 nhà cung cấp: A, B, C, D. Bạn có thể thấy ai là người giữ thị phần lớn nhất trên biểu đồ này không.

Hình 1 Biểu đồ tròn

Phần lớn mọi người sẽ trả lời là nhà cung cấp B, thể hiện bởi màu xanh trung tính. Khả năng cao là bạn sẽ trả lời 35% - 40% cho thị phần mà người đó nắm giữ.

Bạn đã thấy được điều gì đó không ổn qua 2 câu hỏi trên chưa. Đúng vậy, nếu chúng ta thêm các con số tương ứng với các đối tượng vào biểu đồ trên, ta được biểu đồ 2 như sau:

Hình 2. Biểu đồ tròn với thị phần của các nhà cung cấp.

Vốn cho rằng nhà cung cấp B chiếm thị phần lớn lại chỉ chiếm 31%. Trong khi đó nhà cung cấp A lại chiếm đến 34% dù chúng ta thấy phần trên biểu đồ bé hơn.

Cùng bàn về các khó khăn khi phân tích biểu đồ tròn nhé. Yếu tố đầu tiên mà bạn nhận ra trong biểu đồ này có lẽ là hiệu ứng 3D hay một hiệu ứng nào đó. Việc này đã làm nghiêng biểu đồ, khiến thị giác chúng ta ấn tượng rằng các nhà cung cấp A và D có vẻ nhỏ hơn nhà cung cấp B và C. Nếu đào sâu hơn về  nguyên nhân nên tránh dùng hiệu ứng 3D chúng ta sẽ thấy hiệu ứng này không đơn giản hóa quá trình phân tích, mà nó còn làm ảnh hưởng đến nhận thức thị giác của chúng ta về độ lớn trong thị phần. Hoàn toàn không nên sử dụng. 

Kể cả nếu bỏ đi hiệu ứng 3D và thể hiện chúng ở không gian 2 chiều, việc phân tích vẫn rất khó khăn. Thị giác chúng ta vốn không quen nhận thức giá trị số lượng trong không gian 2 chiều, nói đơn giản hơn là biểu đồ tròn rất khó thể hiện thông tin. Khi các phần trong biểu đồ tròn không quá khác biệt, chúng ta gần như không thể phân biệt được phần nào lớn hơn. Dù cho có sự khác biệt của từng phần thì cũng rất khó biết chính xác là bao nhiêu. 

Để giải quyết vấn đề này, bạn nhất thiết nên dùng nhãn dán như biểu đồ trên, tuy nhiên trông nó cũng thật rối mắt phải không nào.

Thay vào việc đắn đo cho những rắc rối trên, chúng ta chỉ cần thay biểu đồ tròn đó bằng biểu đồ thanh ngang như hình 3, theo thứ tự tăng/giảm tùy chọn. Chú ý, thị giác của chúng ta sẽ tập trung vào các điểm kết thúc trên biểu đồ thanh. Nó giúp việc nhận biết yếu tố nào lớn nhất hay nhỏ nhất dễ dàng hơn, đồng thời còn biết được sự khác nhau trong giá trị của từng yếu tố.

Hình 3 Một biểu đồ khác thay thế cho biểu đồ tròn

 

Một số bạn cho rằng sẽ mất một số thông tin trong quá trình chuyển từ biểu đồ tròn thành biểu đồ thanh. Đây là một lầm tường mà người ta thường nhìn nhận rằng biểu đồ tròn cho góc nhìn tổng thể cùng các thành phần của nó. Tuy nhiên nếu việc này gây hiểu lầm trong phân tích vậy có đáng hay không. 

Trong hình 3, chúng ta đã giải quyết vấn đề này bằng cách thể hiện tổng giá trị thị phần của các nhà cung cấp bằng 100%. Tuy không triệt để nhưng lại là một cách thay thế cần cân nhắc. 

Hãy nhớ, cân nhắc đến các loại biểu đồ đơn giản, dễ sử dụng, dễ phân tích trước khi suy nghĩ biểu đồ tròn bởi các lý do kể trên.
 

Biểu đồ Doughnut

Tương tự như vậy, người anh em của nó - biểu đồ Doughnut.

Hình 4 Biểu đồ bánh doughnut

Thay bằng việc so sánh diện tích các mục nhỏ của từng hạng mục trong biểu đồ tròn, thì biểu đồ bánh doughnut này chúng ta phải so sánh một cung của hạng mục này với cung của hạng mục khác. Hẳn phải có một sự tự tin cực kỳ mạnh mẽ về thị giác bản thân mới có thể rút ra kết luận về giá trị của các cung đó.

Đó cũng là lý do chúng ta không nên sử dụng biểu đồ Doughnut.

 

Hướng dẫn vẽ biểu đồ tròn trong Google Sheets

Bước 1: Chuẩn bị bảng số liệu cần vẽ biểu đồ Tròn, bôi đen khu vực bảng cần vẽ.

Bước 2: Chọn Chèn, Chọn Biểu đồ

Bước 3: Trong hộp thoại Trình chỉnh sửa biểu đồ, chọn tab Thiết lập, Chọn Loại Biểu Đồ. Ở đây bạn chọn Biểu đồ tròn.

Bạn có thể thay đổi các tùy chọn trình bày cho biểu đồ tròn bằng tab Tùy chỉnh ngay bên cạnh tab Thiết Lập để được biểu đồ theo mong muốn.

Bước 4: Hoàn thiện biểu đồ, thêm nhãn, thêm ghi chú nếu cần thiết hoặc loại bỏ các yếu tố phức tạp gây rối mắt người xem.

Để biết tất tần tật về Excel, hãy học ngay seris bài giảng Excel tuyệt đỉnh:

EXG01 - Tuyệt đỉnh Excel - Trở thành bậc thầy Excel trong 16 giờ