LEAN CANVAS - Mô hình kinh doanh "tinh gọn"

1. Mô hình kinh doanh Lean Canvas là gì?
Mô hình kinh doanh Lean Canvas (mô hình kinh doanh tinh gọn Canvas) chính là phiên bản biến thể phát triển từ mô hình kinh doanh Business Model Canvas do Alexander Osterwalder đưa ra trong cuốn sách nổi tiếng có tên Business Model Generation. Lean Canvas được Ash Maurya kế thừa, phát triển và thay đổi. Nếu như Business Model Canvas được áp dụng rộng rãi cho cả doanh nghiệp mới và các doanh nghiệp lâu năm thì Lean Canvas thay đổi nhằm phù hợp với đặc điểm của các startup. Trong giai đoạn khởi nghiệp, mô hình kinh doanh tinh gọn sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm chi phí và thời gian mà vẫn nâng cao được hiệu quả và năng suất.

Lean Canvas được chia sẻ lần đầu trong một bài viết trên blog có tên: How to Document your business Model On 1 Page” (làm cách nào để có thể lập mô hình kinh doanh trên một trang giấy?). Thay vì lập ra một bản-kế-hoạch-hoàn-hảo ngay từ lần đầu hạ bút thì Lean Canvas hướng đến việc phát triển liên tục thông qua các bài kiểm tra thường xuyên và nhanh chóng các giả thiết ban đầu với thực tế trên thị trường và khách hàng.

2. Những nội dung trong mô hình Lean Canvas

Một mô hình Lean Canvas bao gồm chín cột: Problem (Vấn đề), Solution (Giải pháp), Key Metrics (Chỉ số chủ chốt), Unique Value Proposition (Tuyên bố giá trị khác biệt), Unfair Advantage (Lợi thế cạnh tranh độc quyền), Channels (Kênh bán hàng), Customer Segments (Phân khúc khách hàng), Cost Structure (Chi phí), Revenue Streams (Nguồn thu nhập). Chính giữa là một đường kẻ phân chia mô hình thành 2 phần: Product (Sản Phẩm) với Market (Thị trường).

Say đây là giới thiệu ngắn gọn về cáo cột và thứ tự (mang tính chất gợi ý) hoàn thành nội dung:

Problem (Vấn đề): Giải thích ngắn gọn về 3 vấn đề mấu chốt mà dự án khởi nghiệp đang muốn giải quyết cho khách hàng.
Customer Segments (Phân khúc khách hàng): Ai là khách hàng/ người dùng chính trong dự án khởi nghiệp này? Có cách nàp để cụ thể hoá các phân khúc này không. Ví dụ : Nhiếp ảnh gia, Nhiếp ảnh gia nghiệp dư hay Nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp. Một số chuyên gia gợi ý rằng nếu bạn có nhiều đối tượng khách hàng khác nhau, ví dụ như lập trình viên và luật sư, thì hãy lập những mô hình riêng biệt cho từng đối tượng này.
Unique Value Proposition (Tuyên bố giá rị khác biệt): Thông điệp quảng cáo chính cho sản phẩm và dịch vụ của bạn là gì? Điều gì làm nên sự khác biệt và lí do để khách hàng mua và sử dụng sản phẩm của bạn? Tiêu chí ở đây là đơn giả, rõ ràng.
Solution (Giải pháp): Hãy xác định 3 đặc điểm của sản phẩm tối thiểu khả dụng phù hợp với tuyên bố giá trị khác biệt được nêu phía trên.
Key Metrics (Chỉ số chủ chốt): Số liệu hoá những hoạt động chủ chốt của người dùng mà đem đến nguồn thu nhập cho công ty và khiến người dùng tiếp tục sử dụng, thậm chí giới thiệu sản phẩm cho người quen.
Channels (Kênh bán hàng): Lập danh sách tất cả các kênh giao tiếp và phân phối sản phẩm/ dịch vụ của bạn đến khách hàng, bao gồm cả những kênh miễn phí và kênh phải trả tiền.
Cost structure (Chi phí) : Mục lục tất cả những thứ tiêu tốn tiền của công ty. Ví dụ như : Customer Acquisition Costs ( CAC- tạm dịch chi thu thập khách hàng), Distribution Cost ( Phí phân phối), Website host, Lương/ thưởng, v.v.

Revenue Stream (Nguồn thu nhập) Xác định nguồn thu nhập của công ty : bán thương quyền, thu nhập trực tiếp từ sản phẩm bán được, phí trả góp  v.v.. Sau đó cố gắng lập một phép tính cụ thể dựa trên những thông tin thu thập được và cả sự phỏng đoán về  lợi nhuận, điểm hoà vốn ( break-even point), v.v.
Unfair Advantage (Lợi thế cạnh trash độc quyền): Với phần lớn startup, đây là cột khó nhất để điền chính xác. Các nhà sáng lập hay có thói quen cho vào những đặc điểm mà họ cho là lợi thế cạnh tranh nhưng thực sự không phải như vậy. Những điều công ty bạn làm tốt  chưa thể coi là lợi thế cạnh tranh, trừ khi bạn làm điều đó tốt hơn đối thủ. Nên nhớ, một lợi thế cạnh tranh độc quyền không phải là thứ đi bắt chước hay mua được. 

3. Tại sao nên sử dụng mô hình kinh doanh Canvas?

Tư duy trực quan: Mô hình kinh doanh Canvas mang đến một cái nhìn trực quan giúp bạn dễ dàng cân nhắc và đưa ra quyết định. Nó đưa ra một bản phân tích gọn gàng về những yếu tố chính ảnh hưởng đến doanh nghiệp và làm rõ phương hướng của doanh nghiệp thông qua mô hình.
Nhanh chóng, tiện lợi: Nếu bạn in mô hình Canvas ra một tấm áp phích, nhân viên có thể dùng các mảnh giấy nhớ để dán lên đó những từ khoá chính và theo dõi tác động của chúng tới mô hình kinh doanh trong tương lai.
Nắm được mối quan hệ giữa 9 trụ cột: Mô hình kinh doanh Canvas cho phép bạn hiểu được mối liên hệ giữa 9 trụ cột và các phương pháp hữu ích có thể thay đổi  mối quan hệ giữa chúng nhằm tăng hiệu suất công việc. Với công cụ này, bạn có thể dễ dàng khám phá cơ hội hoặc phương án cải tiến mới.
Lưu thông dễ dàng: Canvas là một công cụ di động thuận tiện, cho phép truy cập và chia sẻ dễ dàng. Bạn có thể dễ dàng vẽ lại một mô hình Canvas hoàn chỉnh, hoặc đơn giản là truyền tay nhau giữa mọi người để ai cũng có thể nắm được ý chính cũng như bổ sung thêm thông tin nếu cần thiết.
Theo dõi website Gitiho để cập nhật những kiến thức mới nhất về quản trị doanh nghiệp.