Tìm hiểu về chỉ số EPS - lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu

Chỉ số EPS là một chỉ số tài chính quan trọng để đo lường hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp. Vậy chỉ số này là gì và tại sao nó quan trọng? Hãy cùng Gitiho tìm hiểu trong bài viết ngày hôm nay nhé.

Nhập môn Kế toán tài chính theo Chuẩn quốc tế IFRS

Tìm hiểu về chỉ số EPS

Định nghĩa chỉ số EPS

Chỉ số EPS (Earning Per Share) là lợi nhuận hay còn gọi là thu nhập trên mỗi cổ phiếu. EPS là phần lợi nhuận công ty thực hiện phẩn bổ cho các cổ phiếu phổ thông (common stock) của công ty. Chỉ số này được coi là thước đo mức lợi nhuận của công ty tạo ra trên mỗi cổ phiếu. Thông thường, các công ty sẽ báo cáo chỉ số EPS theo quý hoặc theo năm.

Công thức tính chỉ số EPS

Công thức tính chỉ số EPS thông thường

Chỉ số EPS được tính bằng cách lấy thu nhập ròng (net income) trừ đi cổ tức thanh toán cho cổ phiếu ưu đãi (preferred stock), sau đó chia cho tổng số cổ phiếu phổ thông đang lưu hành.

EPS = (thu nhập ròng - cổ phiếu ưu đãi)/số cổ phiếu phổ thông

Giả sử một công ty có thu nhập ròng $40 triệu và trả $4 triệu cổ tức cho cố đông ưu đãi. Công ty có 10 triệu cổ phiếu phổ thông lưu hành trong 6 tháng đầu năm và 12 triệu cổ phiếu phổ thông lưu hành trong 6 tháng cuối năm, nghĩa là công ty có trung bình 11 triệu cổ phiếu phổ thông lưu hành trong năm. Công thức tính chỉ số EPS cho công ty như sau:

EPS = ($40 triệu - $4 triệu)/11 triệu = $3.27

Xem thêm: Cách lập mẫu Sổ chi tiết phát hành cổ phiếu theo Thông tư 133 trên Excel

Công thức tính chỉ số EPS đã pha loãng

Thay vì chỉ tính lợi nhuận trên cổ phiếu phổ thông, chỉ số EPS đã pha loãng (diluted EPS) xem xét tất cả các chứng khoán chuyển đổi (convertible securities). Cơ sở cho chỉ số này là các công ty có quyền phát hành cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi (convertible preferred shares) hoặc chọn cổ phiếu (stock options). Về mặt lý thuyết, các cổ phiếu này có thể trở thành cổ phiếu phổ thông. Khi điều này xảy ra, chỉ số EPS sẽ giảm, dẫn đến thu nhập trên mỗi cổ phiếu bị pha loãng đến mức thấp hơn thu nhập cơ bản (basic EPS).

Công thức tính chỉ số EPS pha loãng như sau: 

EPS = (thu nhập ròng - cổ phiếu ưu đãi)/số chứng khoán chuyển đổi

Giả sử trong ví dụ trên, công ty phát hành 2 triệu cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi. Như vậy, tổng số cổ phiếu cần được tính là 13 triệu.

Diluted EPS = ($40 triệu - $4 triệu)/13 triệu = $2.77

Tầm quan trọng của chỉ số EPS

Thu nhập của công ty trực tiếp gây ra sự tăng giảm trong giá cổ phiếu, ảnh hưởng đến thu nhập của các nhà đầu tư. Khi một công ty có chỉ số EPS cao, nghĩa là công ty có nhiều tiền để tái đầu tư vào sản xuất kinh doanh hoặc phân bổ cổ tức cho các cổ đông. Trong cả hai trường hợp này, các nhà đầu tư của công ty đều hưởng lợi từ tài chính doanh nghiệp.

Nhược điểm của chỉ số EPS

Chỉ số EPS không phải một thước đo hoàn hảo cho sức khỏe tài chính doanh nghiệp do chỉ số này có thể dễ dàng bị thao túng. Các công ty hoàn toàn có quyền mua lại cổ phần của mình, nâng cao chỉ số EPS bằng cách giảm số lượng cổ phiếu phổ thông lưu hành trong khi thu nhập ròng không nhất thiết phải tăng.

Lí do cho hiện tượng này là vì chỉ số EPS không xem xét đến các khoản nợ của công ty. Ngoài ra, chỉ số EPS không tính đến số vốn cần thiết để hình thành thu nhập. Giả sử có hai công ty cùng báo cáo một chỉ số EPS. Công ty nào sử dụng ít vốn hơn thì khả năng cao công ty đó quản lý tài nguyên của mình tốt hơn. Tuy nhiên, cổ đông sẽ không thể nhìn thấy điều này trên chỉ số EPS.

Tổng kết

Qua bài viết này, các bạn đã có cái nhìn sâu hơn về chỉ số EPS - chỉ số đo lường lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu. Để tìm hiểu các chỉ số khác trong tài chính doanh nghiệp, các bạn hãy tham khảo các bài viết trên blog Gitiho nhé. Nếu bạn là kế toán viên, cùng đăng kí khóa học Kế toán tài chính với chúng mình ngay thôi.