Tất tần tật kiến thức về thị trường tài chính ai cũng nên biết

Khi bạn có nhu cầu đầu tư vào các lĩnh vực khác nhau thì bạn sẽ cần có kiến thức chuyên ngành về các lĩnh vực đó và thị trường liên quan. Đặc biệt, một trong những thị trường ảnh hưởng sâu sắc đến toàn bộ nền kinh tế là thị trường tài chính. Trong bài viết này, Gitiho sẽ giới thiệu tới bạn những thông tin về khái niệm, chức năng cũng như các loại hình trong thị trường tài chính.

Thị trường tài chính là gì?

Thị trường tài chính nói chung là bất kì thị trường nào nơi diễn ra trao đổi, mua bán quyền sử dụng các nguồn tài chính thông qua giao dịch chứng khoán. Nó bao gồm thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu, thị trường ngoại hối và thị trường phái sinh. Các thị trường này có thể bao gồm tài sản hoặc chứng khoán được niêm yết trên các sàn giao dịch được quản lý hoặc giao dịch mua bán qua OTC (Over-the-counter) - không dựa trên các sàn giao dịch tập trung như HOSE, HNX.

Thị trường tài chính giao dịch tất cả các loại chứng khoán và là yếu tố quyết định đối với sự vận hành trơn tru của xã hội tư bản vì bản chất của thị trường tài chính là sự luân chuyển, thúc đẩy vốn trong xã hội. Khi thị trường tài chính thất bại, có thể dẫn đến sự gián đoạn kinh tế, bao gồm cả suy thoái và gây ra tình trạng thất nghiệp.

Xem thêm: Đầu tư tài chính hiệu quả cho người mới bắt đầu

Chức năng của Thị trường Tài chính 

Có các chức năng khác nhau mà thị trường tài chính thực hiện để chung một mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi các công cụ tài chính và chứng khoán tài chính.

• Xác định giá : Thị trường tài chính thực hiện chức năng tính toán giá cả của các công cụ tài chính khác nhau được giao dịch giữa người mua và người bán trên thị trường tài chính. Giá mà tại đó công cụ tài chính thương mại được xác định bởi lượng cung và cầu trên thị trường tài chính.
• Huy động vốn: Cùng với việc xác định giá mà các công cụ tài chính giao dịch trên thị trường tài chính, lợi nhuận tuơng lai của các khoản tiền đầu tư cũng được xác định bởi những người tham gia thị trường tài chính. Do chỉ có chức năng này của thị trường tài chính, các nguồn vốn có sẵn từ những người cho vay hoặc các nhà đầu tư của quỹ sẽ được phân bổ cho những người cần vốn hoặc huy động vốn thông qua phương thức phát hành các công cụ tài chính trên thị trường. Vì vậy, thị trường tài chính giúp huy động tiền tiết kiệm của các nhà đầu tư.
• Khả năng thanh khoản: Tạo cơ hội cho các nhà đầu tư bán các công cụ tài chính của mình theo giá trị hợp lý đang giao dịch trên thị trường vào bất kỳ thời điểm nào trong giờ làm việc của thị trường. Trong trường hợp không có chức năng thanh khoản của thị trường tài chính, nhà đầu tư buộc phải giữ chứng khoán tài chính hoặc công cụ tài chính cho đến khi các điều kiện phù hợp trên thị trường để bán các tài sản đó. Do đó, các nhà đầu tư có thể dễ dàng bán chứng khoán của họ và chuyển đổi chúng thành tiền mặt ngay trên thị trường tài chính, giúp tăng khả năng thanh quản cho các chứng khoán
• Phân bổ rủi ro: Thị trường tài chính thực hiện chức năng phân bổ rủi ro vì người thực hiện các khoản đầu tư khác với những người đầu tư quỹ của họ vào các khoản đầu tư đó. Trong thị trường tài chính, rủi ro thường sẻ được chuyển từ người thực hiện các khoản đầu tư sang những người cung cấp vốn để thực hiện các khoản đầu tư đó.
• Giảm Chi phí Giao dịch và Cung cấp Thông tin: Nhiều nhà đầu tư yêu cầu nhiều loại thông tin khác nhau trong khi thực hiện giao dịch mua - bán chứng khoán để đạt được lợi nhuận cao nhất. Thị trường tài chính giúp cung cấp mọi loại thông tin cho các nhà giao dịch mà không yêu cầu họ phải chi bất kỳ khoản tiền nào. Bằng cách này, thị trường tài chính đã giảm khá nhiều chi phí của các giao dịch.

Các loại thị trường tài chính

Thị trường chứng khoán  

Có lẽ phổ biến nhất của thị trường tài chính là thị trường chứng khoán. Đây là thị trường mà các công ty niêm yết cổ phiếu của họ và các nhà đầu tư hay các công ty môi giới chứng khoán sẽ thực hiện trao đổi mua bán. Thị trường chứng khoán được chia thành hai loại là thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường này được các công ty sử dụng để huy động vốn thông qua phát hành lần đầu ra công chúng (IPO), sau đó cổ phiếu được giao dịch giữa những người mua và người bán khác nhau trên thị trường thứ cấp.  

Cổ phiếu có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch được niêm yết, chẳng hạn như Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) hoặc các sàn giao dịch khác không cần kê đơn (OTC). Hầu hết giao dịch cổ phiếu được thực hiện thông qua các sàn giao dịch được quản lý và những sàn này đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế, vừa là thước đo tình trạng tổng thể trong nền kinh tế cũng như mang lại lợi nhuận vốn và cổ tức cho các nhà đầu tư.

Thị trường phi tập trung

Thị trường phi tập trung (OTC) là thị trường mua-bán chứng khoán không dựa trên các sàn giao dịch tâp trung như HNX hay HOSE. Hay có nghĩa là nó không có địa điểm thực và giao dịch được tiến hành thông qua các thiết bị có kế nối Internet. Trong loại thị trường tài chính này, những người tham gia có thể giao dịch chứng khoán trực tiếp giữa hai bên mà không cần người môi giới. Mặc dù thị trường OTC có thể xử lý giao dịch một số cổ phiếu nhất định (ví dụ: các công ty nhỏ hơn hoặc rủi ro hơn không đáp ứng tiêu chí niêm yết của các sàn giao dịch) nhưng hầu hết giao dịch cổ phiếu được thực hiện thông qua các sàn giao dịch. Nói chung, thị trường OTC và các giao dịch xảy ra trên đó ít được quản lý hơn, ít thanh khoản hơn và không rõ ràng hơn. Điều đó đồng nghĩ với việc nhà đầu tư có thể đặt được lợi nhuận cao cũng như rủi ro cao hơn.

Thị trường trái phiếu

Trái phiếu là một loại chứng khoán xác nhận tình trạng nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ, trong đó nhà đầu tư cho vay tiền trong một khoảng thời gian xác định với lãi suất được ấn định trước. Bạn có thể hiểu trái phiếu là một thỏa thuận giữa người cho vay và người đi vay trong đó có các chi tiết của khoản vay và các khoản thanh toán của nó. Trái phiếu thường sẽ được hoàn trả toàn bộ vào ngày đáo hạn. Ngoài ra, thị trường trái phiếu còn được gọi là thị trường nợ hay thị trường tín dụng.

Thị trường tiền tệ

Thông thường, thị trường tiền tệ giao dịch các sản phẩm có kỳ hạn ngắn hạn có tính thanh khoản cao (dưới một năm) và được đặc trưng bởi mức độ an toàn cao và lợi tức tương đối thấp. Ở cấp độ bán buôn, thị trường tiền tệ liên quan đến các giao dịch khối lượng lớn giữa các tổ chức và thương nhân. Ở cấp độ bán lẻ, chúng bao gồm các quỹ tương hỗ trên thị trường tiền tệ được mua bởi các nhà đầu tư cá nhân và các tài khoản thị trường tiền tệ do khách hàng ngân hàng mở. Các cá nhân cũng có thể đầu tư vào thị trường tài chính tiền tệ bằng cách mua chứng chỉ tiền gửi (CD) ngắn hạn, tín phiếu đô thị (municipal note) hoặc tín phiếu kho bạc. 

Thị trường phái sinh

Công cụ phái sinh là một hợp đồng giữa hai hoặc nhiều bên có giá trị dựa trên một tài sản tài chính (như chứng khoán) cơ bản đã được thỏa thuận. Các chứng khoán phái sinh là loại chứng khoán thứ cấp mà giá trị của nó chỉ bắt nguồn từ giá trị của chứng khoán chính khác mà chúng được liên kết với. Thay vì giao dịch cổ phiếu trực tiếp, thị trường phái sinh giao dịch bốn loại hợp đồng (hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kì hạn, hợp đồng hoán đổi) để thu được giá trị của chúng từ các công cụ cơ bản như trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ, lãi suất và cổ phiếu. 

Thị trường ngoại hối

Một trong những thị trường tài chính nổi bật là thị trường ngoại hối. Thị trường ngoại hối là thị trường trong đó những người tham gia có thể mua, bán, phòng ngừa rủi ro và ước tính về tỷ giá hối đoái giữa các loại tiền tệ . Thị trường ngoại hối là thị trường có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới, vì tiền mặt là tài sản có tính thanh khoản cao nhất. Thị trường tiền tệ có thể xử lý hơn 6 nghìn tỷ đô la giao dịch hàng ngày, con số này nhiều hơn thị trường phái sinh và thị trường cổ phiếu cộng lại. Cũng giống như thị trường phi tập trung OTC, thị trường ngoại hối cũng được phân cấp, bao gồm một mạng lưới máy tính và nhà môi giới toàn cầu từ khắp nơi trên thế giới. Thị trường ngoại hối còn bao gồm các ngân hàng, công ty thương mại, ngân hàng trung ương, công ty quản lý đầu tư, quỹ đầu cơ, nhà môi giới ngoại hối bán lẻ và nhà đầu tư. 

Thị trường hàng hóa

Thị trường hàng hóa là địa điểm nơi người sản xuất và người tiêu dùng gặp gỡ để trao đổi hàng hóa vật chất như nông sản (ngô, gia súc, đậu nành), sản phẩm năng lượng (dầu, khí đốt, tín chỉ carbon), kim loại quý (vàng, bạc, bạch kim) hoặc hàng hóa mềm (bông, cà phê và đường). Đây được gọi là thị trường hàng hóa giao ngay - nơi hàng hóa vật chất được trao đổi thành tiền. Tuy nhiên, phần lớn giao dịch các loại hàng hóa này diễn ra trên các thị trường phái sinh sử dụng hàng hóa giao ngay làm tài sản cơ bản. Các loại công cụ phái sinh được sử dụng như hợp đồng kì hạn, tương lai và quyền chọn hàng hóa được trao đổi cả qua quầy OTC và trên các sàn giao dịch được niêm yết trên khắp thế giới như Sàn giao dịch Chicago (CME) và Sàn giao dịch liên lục địa (ICE).

Thị trường tiền điện tử

Trong vài năm qua, thị trường tài chính đã chứng kiến ​​sự ra đời và gia tăng của các loại tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum, các tài sản kỹ thuật số phi tập trung dựa trên công nghệ blockchain. Ngày nay, hàng nghìn mã thông báo tiền điện tử có sẵn và giao dịch trên toàn cầu thông qua một loạt các sàn giao dịch tiền điện tử trực tuyến. Các sàn giao dịch này lưu trữ ví kỹ thuật số để các người giao dịch có thể hoán đổi một loại tiền điện tử này cho một loại tiền điện tử khác hoặc lấy các loại tiền như đô la hoặc euro.

Bởi vì phần lớn các sàn giao dịch tiền điện tử là nền tảng tập trung nên người dùng dễ bị hack. Vì vậy, các sàn giao dịch phi tập trung cũng có sẵn hoạt động giao dịch tương tự mà không cần bất kỳ cơ quan trung ương nào. Các sàn giao dịch này cho phép giao dịch trực tiếp như nhau các loại tiền kỹ thuật số mà không cần cơ quan trao đổi thực tế để tạo thuận lợi cho các giao dịch. Giao dịch hợp đồng tương lai và quyền chọn cũng có sẵn trên các loại tiền điện tử chính trong loại thị trường tài chính đặc biệt này.

Xem thêm: 7 phương pháp đầu tư chứng khoán phổ biến và hiệu quả nhất

Kết luận

Vậy là Gitiho đã giới thiệu tới bạn những thông tin hữu ích về chức năng cũng như các loại hình thị trường chính trong thị trường tài chính. Xác định hướng đi đúng đắn trong thị trường sẽ giúp tăng giá trị của các khoản đầu tư và giảm tỷ lệ rủi ro. Có thể thấy đầu tư tài chính làm giàu là một việc vừa dễ lại vừa khó. Bạn cần tìm hiểu kỹ và lựa chọn đúng đắn. Hy vọng bài viết đem lại cho bạn những kiến thức bổ ích cho công việc của mình!

Gitiho xin cảm ơn bạn đọc và chúc bạn thành công!