Hoàn tiền BHXH

Chào em, do câu hỏi của em không rõ là thời gian đóng BHXH tự nguyện có trùng với thời gian đóng BHXH theo công ty không? Nên có 2 phương án cho em như sau:

ỨNG DỤNG CÔNG CỤ CASE CỦA CHUYÊN GIA NGUYỄN THỊ THANH XUÂN.

PHƯƠNG ÁN 1: 

? C.A.S.E – Giải quyết tình huống pháp lý

C - Clarify (Làm rõ và xác định phạm vi Luật điều chỉnh)

Tình huống bạn đưa ra liên quan đến chuyển đổi hình thức tham gia BHXH từ tự nguyện sang bắt buộc, và yêu cầu hoàn trả tiền đóng BHXH tự nguyện đã nộp cho phần thời gian trùng với thời gian đóng BHXH bắt buộc.

→ Các văn bản pháp lý cần tham chiếu:

Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (hiện hành và có hiệu lực đến hết năm 2024)

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (sửa đổi) – áp dụng từ năm 2025

Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH – hướng dẫn thi hành Luật BHXH về BHXH tự nguyện

Các văn bản hướng dẫn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam

A - Analyze (Phân tích vấn đề dựa trên căn cứ pháp lý)

1. Về nguyên tắc: Người tham gia BHXH không thể đồng thời tham gia cả hai hình thức bắt buộc và tự nguyện. Khi NLĐ đã thuộc diện đóng BHXH bắt buộc thì phải ngừng đóng BHXH tự nguyện.

2. Về xử lý phần tiền BHXH tự nguyện đã nộp trước cho thời gian trùng với BHXH bắt buộc:

Căn cứ theo Khoản 4 Điều 9 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH:

“Người tham gia BHXH tự nguyện nếu chuyển sang BHXH bắt buộc mà thời gian đã đóng BHXH tự nguyện trùng với thời gian tham gia BHXH bắt buộc, thì được hoàn trả phần tiền đã đóng BHXH tự nguyện trùng thời gian.”

? Điều kiện để được hoàn lại:

Người tham gia phải có văn bản xác nhận thời gian tham gia BHXH bắt buộc trùng thời gian đã đóng BHXH tự nguyện.

Thủ tục hoàn trả sẽ do Cơ quan BHXH cấp huyện nơi người đó tham gia BHXH tự nguyện thực hiện theo quy trình.

S - Substantiate (Dẫn chứng và trích dẫn căn cứ pháp lý)

? Khoản 4, Điều 9, Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH:

“Người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian đã đóng BHXH tự nguyện trùng với thời gian tham gia BHXH bắt buộc thì được hoàn trả số tiền đã đóng trùng đó, không tính lãi.”

? Khoản 4, Điều 2, Luật Bảo hiểm xã hội 2014:

“Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.”

E - End (Kết luận)

✅ Người lao động trong tình huống của bạn hoàn toàn được hoàn lại số tiền đã đóng BHXH tự nguyện cho phần thời gian trùng với thời gian đóng BHXH bắt buộc, miễn là có chứng từ xác nhận từ cơ quan BHXH.

? Các bước NLĐ cần thực hiện:

Đến cơ quan BHXH nơi đang quản lý hồ sơ BHXH tự nguyện.

Xuất trình sổ BHXH, giấy tờ chứng minh bắt đầu tham gia BHXH bắt buộc (hợp đồng lao động, quyết định tuyển dụng,...).

Làm đơn đề nghị hoàn trả phần tiền trùng thời gian.

Chờ xử lý hồ sơ theo quy định.

? Lời khuyên từ chuyên gia Nguyễn Thị Thanh Xuân:

Để giải quyết đúng và được hoàn trả nhanh chóng, người lao động cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ chứng minh thời điểm bắt đầu tham gia BHXH bắt buộc, và tốt nhất nên phối hợp với phòng nhân sự công ty để có xác nhận rõ ràng. Trong nhiều trường hợp, phần hoàn trả sẽ được điều chỉnh trực tiếp vào sổ BHXH nếu người lao động tiếp tục tham gia mà không yêu cầu nhận tiền mặt.

PHƯƠNG ÁN 2:  THỜI GIAN ĐÓNG KHÔNG TRÙNG NHAU.

? C.A.S.E – Xử lý tình huống tiếp theo (không đóng trùng BHXH)

C - Clarify (Làm rõ phạm vi luật điều chỉnh)

Bạn đang hỏi về trường hợp người lao động tham gia BHXH tự nguyện đến hết năm 2025, sau đó tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp nhưng không có thời gian trùng giữa 2 giai đoạn.

→ Như vậy, đây là hai giai đoạn tham gia BHXH nối tiếp nhau và cần được cộng dồn thời gian tham gia BHXH để tính hưởng chế độ hưu trí trong tương lai.

A - Analyze (Phân tích theo căn cứ pháp lý)

? Căn cứ theo Khoản 4 Điều 3, Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người tham gia BHXH có thể tham gia theo nhiều giai đoạn, hình thức (bắt buộc hoặc tự nguyện), miễn là không trùng thời gian, thì được cộng nối tổng thời gian để tính điều kiện hưởng lương hưu.

? Khi tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để làm căn cứ hưởng lương hưu, sẽ áp dụng theo Điều 62 Luật BHXH 2014:

Người có thời gian tham gia BHXH cả bắt buộc và tự nguyện thì mức bình quân tiền lương tháng làm căn cứ tính lương hưu là bình quân của toàn bộ thời gian đóng BHXH, không phân biệt hình thức.

✅ Vì vậy, nếu không trùng thời gian, thì:

Thời gian đóng BHXH tự nguyện và bắt buộc sẽ được cộng dồn.

Mức lương hưu sẽ tính bình quân trên tổng thời gian đã đóng BHXH (kể cả tự nguyện lẫn bắt buộc).

S - Substantiate (Trích dẫn căn cứ pháp lý)

Điều 62 – Luật Bảo hiểm xã hội 2014:

"Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện thì mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu được tính trên cơ sở tiền lương tháng đã đóng bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội bắt buộc và mức thu nhập tháng đã đóng của bảo hiểm xã hội tự nguyện."

E - End (Kết luận)

✅ Trường hợp không có thời gian đóng BHXH bị trùng, người lao động sẽ được cộng dồn toàn bộ thời gian đã đóng BHXH (bắt buộc + tự nguyện).
? Khi tính lương hưu, cơ quan BHXH sẽ tính bình quân mức đóng BHXH theo tổng thời gian tham gia của cả hai hình thức, theo đúng quy định pháp luật.

? Lời khuyên từ chuyên gia Nguyễn Thị Thanh Xuân:

Trong trường hợp này, bạn cần giữ lại toàn bộ hồ sơ liên quan đến quá trình tham gia BHXH tự nguyện để sau này khi làm hồ sơ hưu trí, cơ quan BHXH có căn cứ để cộng dồn thời gian và tính đúng mức lương hưu.
Nếu mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện quá thấp, bạn có thể cân nhắc tăng mức đóng trong các năm tiếp theo để cải thiện bình quân mức hưởng về sau.