Cách thiết kế chương trình đào tạo chuẩn với mô hình ADDIE

Để cạnh tranh tốt trên thị trường ngày nay, doanh nghiệp cần liên tục phát triển nhân viên thông qua việc tổ chức các chương trình L&D. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và yêu cầu cao của khách hàng, việc có một đội ngũ nhân sự tài năng, linh hoạt và sáng tạo là điều rất cần thiết để doanh nghiệp phát triển lớn mạnh. 

Điều này đã đặt ra thách thức đáng kể với bộ phận LnD đối với việc thiết kế khóa học, chương trình đào tạo có mục tiêu rõ ràng. Để làm được điều này, bạn có thể nghĩ đến việc áp dụng mô hình ADDIE, đây là công cụ nổi tiếng và được áp dụng khá phổ biến giúp gia tăng sự thành công của các chương trình đào tạo. 

Mô hình đào tạo ADDIE là gì?

ADDIE là một mô hình phổ biến trong thiết kế giảng dạy và cung cấp khung mẫu để tạo ra các chương trình đào tạo và phát triển bản thân. ADDIE là cụm từ viết tắt của 5 giai đoạn sau:

1. Analysis: Phân tích

2. Design: Thiết kế

3. Development: Phát triển

4. Implementation: Triển khai

5. Evaluation: Đánh giá

5 quy trình này được xác định rất rõ ràng giúp đảm bảo quy trình thực hiện của các chương trình đào tạo có đủ các yếu tố để thành công.  

Ngoài ra, chúng cung cấp cho bộ phận LnD, chuyên viên đào tạo một mô hình để dựa vào và xem xét khi thực hiện phát triển các dự án học tập. 

Tại sao lại lựa chọn mô hình ADDIE? 

Nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp ADDIE đưa ra được chiến lược phát triển và học tập lặp đi lặp lại dựa trên hệ thống đồng thời kết hợp với việc phản hồi và đánh giá để cải thiện. 

Khi thiết kế một chương trình đào tạo mới, bạn rất dễ đi sâu vào các chi tiết. Vì vậy sử dụng mô hình ADDIE sẽ cung cấp các danh sách tuần tự các yêu cầu và xác định trước thông tin về đầu vào, đầu ra giúp cho bộ phận LnD có cái nhìn tổng quan nhất về mục tiêu mà họ đang cố gắng đạt được.  

Nhiều tổ chức đã triển khai các khía cạnh của mô hình ADDIE mà không cần nó phải trở thành một cấu trúc thiết kế chính thức. Tuy nhiên, do tính chất nhanh chóng của môi trường kinh doanh nên bộ phận LnD thường sẽ tập trung vào giai đoạn thiết kế, phát triển và triển khai. 

Thật đáng tiếc, dự án sẽ không thành công nếu chỉ tập trung vào 3 giai đoạn trên mà bỏ qua giai đoạn đầu tiên - giai đoạn phân tích. Như vậy bạn sẽ không hiểu rõ được nhu cầu ban đầu của chương trình và tác động mà nó đem lại. Trong khi đó, mô hình ADDIE hoàn chỉnh sẽ cung cấp cho bạn phương pháp tiếp cận toàn diện hơn là tập trung vào việc hiểu rõ mục tiêu.

Mặc dù mô hình ADDIE cần thêm thời gian để nghiên cứu nhưng về cơ bản, nó vẫn đảm bảo được quy trình được diễn ra theo đúng kế hoạch và mục tiêu ban đầu. 

Xem thêm: 6 lợi ích của việc tổ chức đào tạo nhân viên trong doanh nghiệp

Lịch sử của mô hình ADDIE

Trung tâm Công nghệ giáo dục tại Đại học bang Florida lần đầu tiên giới thiệu mô hình ADDIE vào năm 1975 cho quân đội Hoa Kỳ. Việc sử dụng nó sau đó đã lan rộng ra tất cả các bộ phận khác của lực lượng vũ trang này. 

ADDIE dựa trên mô hình thiết kế hướng dẫn trước đó của lực lượng không quân Hoa Kỳ có tên là “Phương pháp tiếp cận 5 bước”. Mặc dù mô hình ADDIE có bám sát 5 bước nhưng nó chia nhỏ từng quy trình thành nhiều giai đoạn chi tiết hơn. 

ADDIE thực chất đã được phát triển qua nhiều năm và được sửa đổi theo từng giai đoạn để trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, một phiên bản khác của mô hình ADDIE đã được sử dụng từ giữa những năm 1980 và nó tương tự như mô hình ngày nay. 

5  bước thực hiện mô hình ADDIE

Để thực hiện mô hình ADDIE, bạn thực hiện theo các bước như sau:

Bước 1: Phân tích

Bước đầu tiên trong mô hình ADDIE là xác định mục tiêu, mục đích, đối tượng học viên là ai, tài nguyên học tập là gì? nhu cầu đào tạo của doanh nghiệp gồm những gì?

Điều này giúp xác định rõ các kiến thức và kỹ năng hiện có của người học, nhu cầu đào tạo của tổ chức, môi trường và phương pháp đào tạo phù hợp có thể triển khai. 

Các khóa học đào tạo phải có mục tiêu rõ ràng phù hợp với kỹ năng và năng lực của người học để có thể mang lại hiệu quả. 

Bằng cách dành thời gian để phân tích đối tượng tham gia khóa học, bạn sẽ tránh được việc lặp lại những gì người học đã biết mà hướng đến các chủ đề, kỹ năng, bài học mà họ chưa được học hoặc cần thiết cho công việc. Đồng thời các khóa học mà bạn triển khai phải phù hợp với thực tế của doanh nghiệp. 

Bước phân tích của mô hình ADDIE thường yêu cầu các báo cáo đào tạo nhân sự hiện có của tổ chức, xác định vấn đề tiềm ẩn hoặc lỗ hổng kiến thức và xem xét các chương trình đào tạo trước đó để xem chương trình nào đã đạt được thành công. Vì vậy bạn cần phải làm việc với ban quản lý và nhân viên hoặc thực hiện các cuộc khảo sát để hiểu hơn về tình hình hiện tại. 

Một cách đơn giản để xác định được các lĩnh vực cần cải thiện là phân tích khoảng cách kỹ năng - so sánh tình hình mong muốn với tình hình hiện tại của doanh nghiệp. Điều này có thể liên quan đến hoạt động bán hàng và tài chính, áp dụng công nghệ mới (chuyển đổi kỹ thuật số), nâng cao văn hóa công ty thông qua các sáng kiến mang tính đa dạng. 

Xem thêm: Khoảng cách kỹ năng là gì? Cách phân tích khoảng cách kỹ năng trong doanh nghiệp

Dưới đây là một số câu hỏi cần được làm rõ trong bước phân tích, bao gồm: 

Tại sao cần phải tổ chức các chương trình đào tạo cho đội ngũ nhân sự?

Ai sẽ là người tham gia học tập, đào tạo?

Những nội dung, lĩnh vực, kỹ năng nào sẽ có trong chương trình đào tạo?

Thực hiện chương trình đào tạo vào thời điểm nào để mang lại kết quả tổ chức? 

Hình thức giảng dạy là gì? (online, offline, mời chuyên gia, training…)

Tổ chức chương trình đào tạo tại doanh nghiệp như thế nào?

Bước 2: Thiết kế

Ở bước này, bộ phận LnD sẽ tiến hành thiết kế nội dung chương trình đào tạo dựa trên bước phân tích nêu trên. Đồng thời, bạn sẽ phải giải quyết các vấn đề liên quan đến kế hoạch giảng dạy, phương pháp học tập, phương pháp đánh giá, tài liệu học tập, cấu trúc, nội dung. 

Từ những khoảng cách kỹ năng bạn đã tìm hiểu ở bước 1, bạn sẽ phải xác định được nhân viên đang gặp khó khăn gì? 

Thiếu hụt về kiến thức: kiến thức chuyên môn, kiến thức tin học văn phòng, kỹ năng công việc… 

Gặp vấn đề về kỹ năng sống: thái độ trong công việc và với đồng nghiệp, cách giao tiếp, cảm xúc… 

Sau đó bạn sẽ lên đề cương khóa học (outline) để nắm rõ được nội dung khóa học và theo sát được mục tiêu đào tạo. 

Bước 3: Phát triển

Trong khi ở 2 bước trên liên quan đến việc kiểm tra, lập kế hoạch và tạo ra ý tưởng thì ở bước này, mọi ý tưởng hay nội dung được xây dựng ở bước trên lần đầu tiên được đưa vào thực hiện. 

Kết quả được tạo ra ở bước phát triển sẽ được duy trì trong suốt quá trình triển khai. Do đó bạn nên chuẩn bị thử nhiều cách tiếp cận để xác định nội dung, cách phân phối phù hợp nhất với đối tượng mục tiêu. Ngoài ra, hãy luôn kiểm tra độ chính xác của nội dung và xem xét toàn bộ khóa học để đảm bảo nội dung được diễn ra tự nhiên. 

Để tạo ra các nội dung học tập dựa trên những thiết kế đã được xác định, bạn phải biết cách sử dụng các công cụ, phương pháp khác nhau như văn bản trình bày, video, đồ họa, hướng dẫn sử dụng, đánh giá… 

Lưu ý rằng, không có cách nào là chính xác để hoàn thành được việc này và bạn nên xem xét lựa chọn tốt nhất cho tình huống của mình. Ví dụ như bạn có đủ nguồn lực để sản xuất mọi thứ không hay bạn sẽ thuê bên thứ 3 để sản xuất nội dung, hay bạn kết hợp cả 2 cách? 

Để tiết kiệm thời gian, chi phí ở bước này, bạn có thể tham khảo kho tàng 500+ khóa học tại nền tảng giáo dục trực tuyến của Gitiho. Đây là một nguồn tài nguyên đa dạng, bao gồm tin học văn phòng, data, hành chính nhân sự, kế toán, kỹ năng mềm, ngoại ngữ… và nhiều hơn nữa. 

Các khóa học với nội dung bài bản, áp dụng vào công việc thực tế; bài kiểm tra ở cuối khóa học giúp đánh giá năng lực và đội ngũ giảng viên nhiều năm kinh nghiệm… sẽ giúp cho nhân sự trau dồi kiến thức chuyên môn và nâng cao kỹ năng của mình. 

Bước 4: Thực hiện

Bước thứ 4 là giai đoạn chuyển giao của chương trình học tập và phát triển. 

Khi đã hoàn thành các khóa học về hệ thống nội dung, powerpoint, tài liệu đính kèm, âm thanh… thì đã đến lúc bạn nên chia sẻ tài nguyên đến với người học. Trong quá trình giới thiệu đến với người học, bạn cần quan tâm đến các yếu tố về giảng viên giảng dạy, phương pháp học tập, giám sát học viên, giải đáp và hỗ trợ học viên trong suốt quá trình học… 

Và nếu bạn đang băn khoăn làm thế nào để triển khai chương trình đào tạo trong một doanh nghiệp có hàng trăm, hàng nghìn nhân viên thì hệ thống LMS chính là câu trả lời. 

Để triển khai một cách khoa học, dễ dàng và giúp người học thuận tiện trong việc truy cập vào các khóa học bạn có thể sử dụng hệ thống quản lý học tập (LMS) hiện đang được rất nhiều doanh nghiệp áp dụng trong thời đại công nghệ số. Nhờ vào LMS, bộ phận LnD có thể tải lên các khóa học, tài liệu, bài kiểm tra… cho đội ngũ nhân sự. 

Tìm hiểu chi tiết tại đây: Hiện đại hóa quy trình đào tạo với hệ thống quản lý học tập LMS

Thông qua đó, bạn có thể đo lường và đánh giá được hiệu quả của chương trình đào tạo qua các bài thi đánh giá năng lực, thời gian học, khả năng vận dụng kiến thức vào công việc của nhân sự… với hệ thống này. Các thông tin sau khi được tổng hợp và phân tích, bộ phận LnD sẽ có những cái nhìn khách quan nhất về chương trình đào tạo và liên tục cải thiện tình hình học tập trong doanh nghiệp. 

Hơn 100+ doanh nghiệp hàng đầu hiện nay như ngân hàng Vietinbank, Vietcombank, Vp Bank; FPT software, VNPT, Bảo hiểm quân đội MIC, MOMO… đã áp dụng LMS để phát triển đội ngũ nhân sự và nâng cao hiệu suất công việc cho doanh nghiệp trong nhiều năm qua. 

Hệ thống quản lý học tập mà các doanh nghiệp trên lựa chọn chính là Gitiho For Leading Business - Giải pháp chuyển đổi số hoạt động đào tạo giúp nâng cao hiệu suất dành cho doanh nghiệp top 1 hiện nay. 

Bộ phận LnD có thể tải lên những khóa học nội bộ hoặc tham khảo 500+ khóa học đa dạng lĩnh vực của nền tảng giáo dục Gitiho để cung cấp cho nhân sự của mình. Ngoài ra, việc tạo lộ trình riêng biệt với từng vị trí công việc cũng được thực hiện dễ dàng với hệ thống này. Bạn cũng dễ dàng đo lường được hiệu quả qua các báo cáo như báo cáo tiến trình học tập, kết quả mỗi kỳ thi, thời gian học tập, nhân sự có thành tích học tập tốt nhất… 

TIẾT KIỆM THỜI GIAN VÀ CHI PHÍ VỚI GIẢI PHÁP GITIHO FOR LEADING BUSINESS

Xem thêm: 20+ cách tuyệt vời để cải thiện hiệu suất công việc

Bước 5: Đánh giá

Đánh giá là bước cuối cùng của mô hình ADDIE, là khi bạn xác định được hiệu suất của chương trình đào tạo. Bạn có thể kiểm tra kết quả thông qua việc đặt câu hỏi như:

Người học đã học được những gì? 

Người học áp dụng được những kỹ năng trong khóa học vào công việc hằng ngày của họ không? 

Chương trình có đạt mục tiêu đề ra trong giai đoạn phân tích không? 

Một trong những mục tiêu chính của bước đánh giá là xác định mục tiêu ban đầu có đạt được không và cần cải thiện những gì? 

Những phát hiện ở bước này sẽ là phản hồi cho giai đoạn phân tích của các dự án tiếp theo, cho phép bạn tinh chỉnh phương pháp đào tạo và nâng cao tỷ lệ thành công cũng như hiệu quả của các chương trình đào tạo tương lai. 

Đánh giá có thể được tách ra làm 2 phần là quá trình và tổng kết. Đánh giá quá trình diễn ra trong mỗi bước của mô hình ADDIE để đảm bảo chương trình đi đúng hướng. Đánh giá tổng kết đề cập đến bài kiểm tra sau khi kết thúc khóa học và kết quả có ngay sau khi người học nộp bài kiểm tra. 

Ngoài ra, ở bước này bạn có thể áp dụng mô hình Kirkpatrick nổi tiếng trên thế giới để đánh giá nhân sự qua 4 cấp độ. 

Tham khảo ngay tại đây: Mô hình Kirkpatrick: Từ A – Z phương pháp đánh giá hiệu quả đào tạo qua 4 cấp độ  

Ví dụ về mô hình ADDIE trong đào tạo doanh nghiệp

Dưới đây là ví dụ về việc thực hiện quy trình ADDIE trong việc đào tạo nội bộ của công ty - quá trình đào tạo nhân viên thông qua các kỹ thuật và các hoạt động khác nhau.

Phân tích

Phân tích lỗ hổng kỹ năng

Xác định vấn đề

Danh mục tài liệu hiện có liên quan đến chủ đề

Kiến thức/kỹ năng hiện có của đội ngũ nhân sự

Danh sách các bên liên quan

Tài nguyên cần thiết cho chương trình đào tạo và phát triển

Các mục tiêu lớn cần phải đạt được

Thiết kế

Mục tiêu học tập được xác định

Đề cương khóa học cấp cao

Giao diện khóa học

Hệ thống nội dung khóa học

Khung thời gian cho từng đơn vị kiến thức

Các công cụ cần thiết để tạo nội dung khóa học

Chiến lược đánh giá và phản hồi

Liên kết với các bên liên quan

Phát triển

Tạo ra các tài liệu khóa học cần thiết

Kiểm tra và đánh giá các tài liệu và phương pháp giảng dạy khác nhau

Hoàn thiện và kiểm tra chất lượng khóa học

Thực hiện

Đào tạo nhân viên để triển khai chương trình

Quản lý khóa học

Theo dõi chương trình và hiệu suất của nó trong thời gian thực

Thu thập dữ liệu

Đánh giá

Phân tích dữ liệu thu thập được

Đánh giá hiệu suất của chương trình

Xác định những thay đổi trong tương lai để cải thiện hiệu quả

Ưu điểm và nhược điểm của mô hình ADDIE 

Ưu điểm

Cấu hình rõ ràng: Mô hình ADDIE cung cấp hệ thống quy trình các bước thực hiện có tổ chức và bài bản giúp người thiết kế dễ dàng theo dõi và nắm được quá trình phát triển và bảo đảm được chất lượng sản phẩm cuối cùng. 

Các bước và kết quả cụ thể: Đối với một dự án, việc tìm được điểm khởi đầu là phần khó nhất của mỗi dự án. Tuy nhiên với mô hình ADDIE thì các bước và kết quả sẽ được vạch sẵn cho bạn. 

Lấy mục tiêu làm trung tâm: Với mô hình ADDIE, bạn sẽ phải nghiên cứu chi tiết các vấn đề để xác định mục tiêu tổng thể của chương trình. Điều này đảm bảo các mục tiêu lớn luôn được đặt ở trung tâm trong các bước tiếp theo. 

Áp dụng cho mọi lĩnh vực: ADDIE là một mô hình có tính linh hoạt cao, vì thế có thể áp dụng cho bất kỳ ngành nghề hoặc đối tượng người học nào và nó sẽ không phụ thuộc vào một mục tiêu cụ thể. 

Tự cải thiện: Với việc đánh giá chi tiết áp dụng vào phân tích trong tương lai, mô hình ADDIE đảm bảo rằng các chương trình học tập và phát triển được cải thiện theo thời gian. 

Nhược điểm

Tốn thời gian và tốn kém: Với yêu cầu phải phân tích chi tiết trước khi triển khai chương trình có thể vừa tốn rất nhiều thời gian lại vừa tốn kém cho doanh nghiệp. 

Không phù hợp với môi trường thay đổi nhanh chóng: Với cấu trúc khá cứng nhắc và do yêu cầu phải thực hiện theo từng giai đoạn cụ thể một cách bài bản nên mô hình ADDIE có thể sẽ không đáp ứng được trong môi trường thường xuyên có những thay đổi. 

Sự chính xác về đối tượng người học: Với mô hình ADDIE việc xác định đối tượng người học thuộc bước đầu tiên trong quy trình thực hiện. Vì vậy, thay vì điều chỉnh và tìm hiểu nhu cầu của người học trong quá trình triển khai, thì mô hình ADDIE tập trung vào việc thu thập thông tin chi tiết về đối tượng người học ngay từ đầu. Tuy nhiên, điều này có thể sẽ gây khó khăn khi phải cố gắng xác định cơ sở kiến thức hiện có của người học và mức độ phù hợp để truyền đạt thông tin khóa học.

So sánh mô hình ADDIE và mô hình SAM, đâu là sự lựa chọn phù hợp? 

Mặc dù ADDIE là một cách tiếp cận phổ biến để phát triển các dự án học tập và phát triển nhưng nó chỉ là một trong những mô hình có sẵn.  

Trong đó có SAM, viết tắt của Strategic Alignment Model, gọi là mô hình liên kết chiến lược được coi là một giải pháp thay thế cho ADDIE. Mô hình này có nhiều kiểu khác nhau nhưng chúng có sự lặp lại trong quá trình thiết kế chương trình đào tạo. Có nghĩa là nó thúc đẩy sự tinh chỉnh liên tục để tạo ra các chương trình đào tạo cải tiến hơn. 

Có thể thấy, ADDIE là mô hình có tính hệ thống hơn so với SAM cho phép bạn triển khai chương trình nhanh chóng. Còn mô hình SAM, thiếu tính hoàn thiện khi triển khai và thường đòi hỏi phải lặp đi lặp lại nhiều lần. 

Khi phải lựa chọn giữa 2 mô hình này thì không nhất thiết phải loại trừ lẫn nhau. Tùy thuộc vào các tình huống và yêu cầu về thời gian của dự án, việc bạn hiểu rõ 2 mô hình sẽ rất hữu ích với tổ chức. Điều này cho phép bạn chọn cách tiếp cận tối ưu cho từng chương trình. 

Sự lựa chọn thường phụ thuộc vào đội ngũ xây dựng khóa học tập và cách làm việc của họ. Một số người dành thời gian để hiểu đầy đủ vấn đề, sau đó sử dụng khuôn khổ toàn diện hơn của ADDIE để tạo ra một sản phẩm tuyệt vời. Những người khác thì thích học hỏi bằng cách thực hành và xem các khóa học nguyên mẫu trước khi điều chỉnh dựa trên phản hồi.

Trên đây là những thông tin chi tiết giúp bạn thực hiện mô hình ADDIE để tạo ra chương trình đào tạo cho doanh nghiệp của mình. Nếu bạn đang quan tâm đến một LMS có thể đáp ứng mọi yêu cầu trong việc triển khai ADDIE thì Gitiho For Leading Business là sự lựa chọn đáng cân nhắc. Bởi những giá trị mà nó mang lại cho doanh nghiệp có thể giúp cho bạn tạo ra đội ngũ nhân sự có kiến thức, có hiểu biết và sẵn sàng ứng phó trước những thay đổi của thời đại công nghệ số.